Krukken, stoelen, bureaustoelen, fauteuils, kussens, ... raken wel eens ferm versleten. In plaats van die gewoon te vervangen door nieuwe - vaak kwalitatief minderwaardige - stukken, kunnen die meestal hersteld worden, waardoor die terug vele jaren lang comfortabel zitten en mooi staan in je interieur.

De originele bekleding kan zoveel mogelijk behouden blijven om de charme (van de natuurlijke patina) te behouden. Zoniet, zoeken we naar leder (en/of stof) die het origineel zo dicht mogelijk benadert. Of er kan natuurlijk ook voor iets naar eigen smaak gekozen worden!

Het beestje

Allereerst doet het ertoe van welk beestje het leder is gemaakt: niet elk dier heeft dezelfde kwaliteit of dikte van huid en elk heeft z’n toepassing.

Runderleder wordt het vaakst gebruikt voor (de buitenkant) van tassen, (auto-) interieurs, …

Geitenleder is dunner, zachter en soepeler en wordt voor de buitenkant, maar minstens even vaak gebruikt als superluxueuze voering voor tassen en schoenen. Het wordt ook door boekbinders gebruikt om luxueuze lederen banden (hardcovers) van boeken te bekleden.

Varkensleder is nog dunner, en wordt meestal gebruikt als luxueuze voering voor tassen en schoenen.

Nerfleder vs. splitleder

Runderhuid is vrij dik. Doordat de gelooide huid vaak te dik is om direct te verwerken wordt het leer in 2 en soms wel 3 lagen gespleten. De buitenste laag noemen we nerfleer. Dit is de opperhuid, dus de bovenste laag waar de haren van het dier op hebben gezeten en deze vertoont alle natuurlijke plekken, zoals huidplooien, insectenbeten, littekens e.d. die er in de huid aanwezig zijn. Dit is tevens het meest duurzame deel van de huid en heeft de meest natuurlijke uitstraling. Het is ook het meest kostbare deel van de huid, dat maakt het het duurste, maar ook het duurzaamste leder. Dit wordt vaak als het mooiste leer gezien en wordt gebruikt voor meubelleer, autoleer etc. De bovenste laag is dicht van structuur waardoor kans op beschadigingen of scheuren minder groot is. Kortom: nerfleder is dus de bovenste, sterkste en mooiste laag.

Splitleder is leder van van de lagen eronder. Qua kwaliteit kan splitleder hier gewoonweg op geen enkel vlak aan tippen. Splitleder dat verwerkt wordt voor gebruik aan de buitenkant is dan ook vaak zwaar bewerkt met dikke lagen (bvb lakleder) om het sterkte te geven. Voor voering komt het al vaker voor dat er splitleder wordt gebruikt. Als splitleder heel glad voelt, dan is er een dun laagje over aangebracht en wordt het “geglaceerd” genoemd. Nerfleder voering is de mooiste, sterkste en meest luxueuze.

Plantaardige looiing

De plantaardige looimethode gaat terug tot de oudheid. Looistoffen komen op natuurlijke wijze voor in planten (extracten van hout, bast, bladeren, wortels en vruchten van bomen en struiken) en vormen een onderdeel van de afweerstrategie tegen vreetvijanden. Verantwoordelijke leveranciers zorgen ervoor dat deze extracten van een duurzame bron afkomstig zijn. Deze looimethode is complexer omdat voor de winning van de natuurlijke looistoffen veel grondstoffen moeten worden ingezet , terwijl het looiproces aanzienlijk langer duurt (tot meerdere maanden) en het resultaat, zoals dat bij natuurlijke processen onvermijdelijk is, enorm kan variëren. 

De naam en de gebruikte looistoffen maken het gemakkelijk om te denken dat plantaardig gelooid leer ‘milieuvriendelijker’ is. Maar de balans in het hele proces moet worden bekeken om een zinvolle vergelijking met andere methoden te kunnen maken. Zo wordt bij plantaardig gelooid leer vaak meer looistof gebruikt dan bij chroomgelooid leer. Het afvalwater heeft meer behandeling nodig voordat het kan worden geloosd. Het heeft echter wel het voordeel dat er natuurlijke, duurzame en hernieuwbare grondstoffen worden gebruikt.

De plantaardige looimethode heeft als nadeel dat het leer bij een later verfbad een minder sterke kleurintensiteit ontwikkelt.

Het tuigleder dat ik gebruik, is Europees (dierenwelzijn!) plantaardig gelooid leder. Het is sterk - wat je wel mag verwachten van tuigleder.  Plantaardig gelooid leder is een puur, zacht en soepel leder dat leeft. Het plantaardig gelooid tuigleder dat ik gebruik, kreeg een zacht pastelkleurtje, maar kreeg geen beschermend toplaagje en is dus gevoeliger aan vlekken. Bij gebruik krijgt het een mooie, natuurlijke patina. Wil je het zacht reinigen of beschermen, let er dan op dat je een goed, zuurvrij product speciaal voor vol aniline leder gebruikt.

Chroomlooiing

Het chroomlooien is een minerale looimethode die tegenwoordig het meest wordt toegepast (ongeveer 85% van het leder). Deze methode duurt maximaal 1 tot 2 dagen Bij dit proces maakt men gebruik van driewaardig chroom (Cr III), een veilige stof die ook een essentieel onderdeel van onze voeding uitmaakt. Veel mensen nemen dagelijks supplementen die dit element bevatten.

Chroomlooiing heeft een slechte reputatie: verkeerde informatie over de leerindustrie suggereert soms dat er zeswaardig chroom, ofwel chroom VI (Cr VI) wordt gebruikt. Het kankerverwekkende Chroom VI wordt niet gebruikt bij de vervaardiging van leer. Ook zijn er duidelijke en effectieve richtlijnen voor de industrie opgesteld die de vorming van Chroom VI in het leer tijdens en na het looien moeten voorkomen. De chroomlooiing wordt voortdurend verbeterd: minder chemicaliëngebruik, minder waterverbruik, recycling en een goede afvalwaterzuivering zorgen voor een verantwoord productieproces. Moderne chroomlooierijen voeren tegenwoordig minder afvalwater af en dat afvalwater is ook nog eens in een kwaliteit die onder de wettelijke eisen ligt. De chroomlooiing maakt het mogelijk om consistent leer te produceren, dat jarenlang kan worden gebruikt of gedragen, zonder zijn unieke eigenschappen te verliezen.

Chroomvrije looiing

Alle andere looimethoden zijn bekend onder verschillende benamingen maar worden meestal aangeduid als “chroomvrij”. Chroomvrije leersoorten worden meestal gemaakt voor een speciaal artikel, vaak voor gebruik in de automobielindustrie. De meest voorkomende looiing is de aldehydemethode.

Leer dat met deze looistoffen is gemaakt, heeft na het looien relatief meer chemicaliën nodig om de leereigenschappen te verbeteren. Daarom zal het afvalwater van het chroomvrije proces extra behandelingen nodig hebben voordat het kan worden geloosd.

Wat is de beste looimethode?

Voor wat betreft de gevolgen voor het milieu is er, mits de looiing goed wordt uitgevoerd, weinig onderscheid. Chroomgelooid leer is een consistent product dat veelzijdig inzetbaar is. Plantaardig gelooid leer heeft een eigen unieke uitstraling.

Maar net als bij het chroomvrije looiproces komt er afvalwater vrij, dat een extra behandeling nodig heeft. Chroomvrije leersoorten zijn beter bestand tegen hitte en kunnen de eigenschappen van chroomgelooid leer goed benaderen.

Welke looiing de beste is, is dus afhankelijk van de eisen die men stelt aan het uiteindelijke type leder: de eigenschappen zijn bepalend voor deze keuze. In het aansluitende proces van kleuren en nabewerking heeft de looier de mogelijkheden om het karakter van het eindproduct te bepalen.

Welke looimethode de meest mens-, dier- en milieuvriendelijk is, heeft uiteindelijk volgens mij meer de maken met locatie: de normen waaraan men op alle vlakken moet voldoen zijn het strengst in Europa. Europees leder is het duurzaamste, meest mensvriendelijk, diervriendelijk en milieuvriendelijk leder.

Vol aniline of semi-aniline

slaat op de bewerking en de kleuring van het leder: vol aniline leder is het meest pure, natuurlijke en onbewerkte leder. Hiervoor worden alleen de beste, mooiste huiden gebruikt, omdat het uitzicht, het natuurlijk gevormde reliëf niet “gecorrigeerd” wordt. Alle natuurlijke littekens zijn zichtbaar en de behandeling is minimaal, cosmetische correcties op dit type leer zijn niet mogelijk. De huiden worden met transparante kleurstoffen, die in de poriën trekken, “doorkleurd”. Dit is een leersoort met een prachtige natuurlijke uitstraling waarvan geen twee huiden hetzelfde zijn. Doordat het zo puur blijft, leeft het meer, maar is het ook gevoeliger voor vocht, vuil en vlekken.  Je kan een beschermend laagje aanbrengen om het leder te beschermen tegen vuil en vocht en er bestaan speciale reinigers voor vol aniline leder, maar geen van beide zullen grote vervuiling tegenhouden of verwijderen. Normaal gebruik zorgt voor een mooie, natuurlijke patina die het leder eigenlijk alleen maar meer karakter geeft.

Semi-aniline leder is ook topkwaliteit leder, gemaakt van de mooiste huiden, maar er wordt ook een kleine hoeveelheid pigment toegevoegd. Pigment trekt niet in de poriën, maar blijft op de oppervlakte liggen, is dekkend en veel kleurvaster. Dat maakt dat dit eveneens met kleurstoffen doorkleurde leder veel minder gevoelig is voor verkleuring. Ook wordt een dunne toplaag aangebracht die vocht- en vuilafstotend is, wat het leder slijtvaster maakt. Semi-aniline leder is bijgevolg minder vocht- en vuilgevoelig dan vol anilineleder. Het leder dat we gebruiken in auto-interieurs moet bovendien ook aan heel wat normen voldoen om slijtvastheid te garanderen.

Zowel vol aniline als semi-aniline leder voelt heel zacht aan. Je verzorgt deze ledersoorten best nu en dan eens met een gepaste lederreiniger en beschermt het gemakkelijk met een geschikte lederbeschermer.  

Nappa leder

is een benaming die al te gauw gebruikt wordt voor alle leder dat uiterst zacht aanvoelt. Echt nappa leder is op een bijzondere manier gelooid, waardoor het zo zacht wordt. Er worden alleen de mooiste huiden voor gebruikt, en het wordt amper bewerkt. Qua kleuring bestaat er zowel aniline nappa leder als semi-aniline. Voor gebruik in auto’s wordt semi-aniline gebruikt, zodat het leder beter bestand is tegen verkleuren, vuil en vlekken.

Gecorrigeerd leder

is leder dat meer bewerkt is. Het wordt ook wel gepigmenteerd leder genoemd en is de minst kwetsbare soort uit de nerfleders. Huiden die niet voldoen aan aniline of semi aniline kwaliteit worden voorzien van een verfcoating waarin eventueel nog een nerfcorrectie plaatsvindt. Oneffenheden in de huid verdwijnen waardoor ook het grootste deel van de natuurlijke tekening verloren gaat. Het gewenste nerfpatroon wordt dus eigenlijk in de bovenste laag geperst. Zo zie je dat leder gebruikt voor Mercedes typisch een heel grove nerfstructuur heeft. Het is uitstekend bestand tegen vlekken en vervuiling en eenvoudig in onderhoud. Dit is dan ook de meest voorkomende leersoort.   

Nubuck vs. Suède

Het ziet er (bijna)hetzelfde uit, maar is het niet: Nubuck is altijd nerfleder dat aan de bovenkant opgeruwd en gekamd is om die fluweelzachte look & feel te krijgen. Suède is moeilijker: het kan ook gaan om nerfleder, maar dan is niet de bovenkant opgeruwd en gekamd, maar de ‘vleeskant’. Nubuck en Nerf Suède zijn dus allebei van de toplaag van een huid gemaakt en zijn het sterkst.
Suède kan ook, en is vaak, van splitleder gemaakt (dat dus ook werd opgeruwd en gekamd). Doordat het gemaakt is van splitleder is het minder sterk.

Doordat de vezels van dit leder zijn opgeruwd en dus ‘open’ staan, is nubuck en suède erg gevoelig voor vuil en vocht. Een eerste stap om je suède of nubuck te onderhouden, is het gebruik van een (koperen) borstel. Zoals bij vol en semi aniline leder kan je een beschermend laagje aanbrengen dat het leder deels beschermt, maar let erop dat je een product speciaal voor nubuck en suède gebruikt! Ook bestaan er speciale nubuck en suède reinigers, maar geen van beide zullen grote vervuiling tegenhouden of verwijderen.